Slow Travel: unha nova forma de pensar o turismo

Un cruza a porta coa familia detrás e sente que unha paz só ao alcance de monxes budistas con anos de meditación ás costas enche o seu peito. As caras da familia case din o mesmo: ese fin de semana naquela capital europea deixounos xenerosas olleiras, macizas bolsas nos ollos, as pernas e os brazos esgotados e os nervios un pouquiño de punta. Pero só un pouco,eh?,que vimos de vacacións… Agora só fai falta descansar das vacacións porque nos fixeron po esas colas en cada monumento, eses prezos do centro da cidade, esas voltas para atopar co hotel, esa interminable lista de “isto-hai-que-velo” comprimidos nun fin de semana nesa afamada capital europea. Dous días. Un programa de actividades inabarcable. Así comeza o guión do que pode ser unha película de terror pero, isto é sempre así? Hai algunha alternativa? Pois si que existe. O slow travel, unha nova forma de pensar o turismo.

Agora máis en serio: a tendencia do turismo slow se ha ir gañando o seu oco aos poucos, como non podería ser doutro xeito. Esta idea orixinouse en Italia, como unha sección do movemento slow food. Estes italianos reivindicaban alá polos anos oitenta a gastronomía autóctona fronte á progresiva asimilación da cultura do fast-food.
Os seguintes anos, o movemento foi fixando as súas posicións na filosofía decrecionista, e preocupouse doutros aspectos da vida occidental contemporánea, entre eles, o turismo.

Pero que é o turismo “de ir amodo” exactamente?

Os puntos crave do turismo slow son:

1) Os destinos non son grandes centros turísticos saturados. Ao contrario: poden estar relativamente preto desas capitais pero adoitan ser zonas pequenas.

2) A estancia en tes destino ten que ser dunha semana, polo menos. Fai falta tempo para coñecer o porqué do atractivo da zona e un golpe de vista non pode revelalo todo.

3) O aloxamento elixido será modesto: algo así como unha pousada local, un refuxio ou unha casa rural ou hotel de poucas habitacións.

4) As actividades do turista slow están orientadas a coñecer o destino si, pero tamén a relacionarse coa xente da localidade. Así que a camiñada e a charla ocupasen unha boa parte do tempo nestas vacacións slow.

5) E, sobre todo, o turista slow é respectuoso coa contorna de acollida e trátao co  respecto que trataría a súa propia casa.

Esta actitude dános unha idea do perfil do cliente que ten interese neste modo de viaxar: os matrimonios de mediana idade, as parellas de mediana idade con fillos ou as familias con fillos, avós cos netos, os matrimonios da terceira idade e parellas de xente nova.

Como indica Andrea de Luís Branco no seu aproximación ao turismo slow, os puntos que definen o concepto slow son parte dunha mesma cadea: máis tempo nun lugar aumenta as posibilidades de relacionarse cos locais, co que aumenta o valor engadido do destino Unha maior duración da estancia podería supoñer unha maior interacción coa poboación local co que podería aumentar o valor engadido da viaxe ademais de ser beneficioso para ambas partes implicadas en términos de comprensión recíproca.

Todos os interesados directa ou indirectamente teñen que estar informados, motivados e implicados.

Que fai falta para ser un destino slow?

As localidades que forman a rede slow asumen unha serie de compromisos concretos e verificables: apoio á agricultura, gastronomía e o comercio local, melloras no sistema de acolleita de turistas, recuperación de zonas monumentais e centros históricos ademais do requisito de non superar os 50.000 habitantes, entre outras cuestións que funcionan como selo de calidade.

Esta idea conta cun respaldo internacional desde fai máis dunha década. A rede Cittaslow contou cun apoio institucional ?algún dirá que modesto, pero tamén ben motivado– desde 1999 cando tres municipios italianos crearon a primeira rede. En España, o concepto de cittaslow está abandeirar polos municipios de Begur e Pals en Xirona, Mungia e Lekeitio en Biscaia, Rubielos de Moura en Teruel e Bigastro en Alacante.

Só un destes concellos supera os 10.00 habitantes pero os situados na costa contan co input de ser localidades con veraneo tradicional, máis traído polo destino en si que pola viaxe e a estancia, algo que máis preto da filosofía slow.

Existen aloxamentos con filosofía slow travel en España?

A realidade é que a iniciativa privada ha ir por diante dos concellos pequenos en canto a práctica da filosofía slow travel. Os hoteis boutique asociados en Boutique Hotels Spain, que este ano se incorporou á carteira de clientes de Mr Turismo, fixeron dos principios do slow travel unha razón de ser: moitos dos seus hoteis converteron a súa carta nunha reivindicación dos produtos locais e de tempada. Ata algunhas, como o Hotel Restaurante Torre do Visco, cultivan as verduras e hortalizas que logo servirán nas súas menús. Trátase de establecementos nos que a calma, a arquitectura integrada na paisaxe e o gusto por coñecer contornas e habitantes son aceno de identidade.

E en canto a Galicia?

Non é difícil imaxinar que esta etiqueta estaría ben aplicada para moitos lugares da comunidade. A dispersión demográfica fai que convivan concellos cunha estrutura turística máis robusta moi preto de lugares nos que aínda perdura a idiosincrasia e os elementos que definen a súa identidade. Aínda que a promoción do turismo slow non require da creación dunha marca, senón de que o lugar siga vivo, coidado e que estea relativamente preto dun medio de transporte, tren ou avión. A accesibilidade é un factor importante nun sector turístico de nicho específico.

Algúns establecementos turísticos incorporaron tanto a oferta slow food cunha carta dedicada aos alimentos locais e a gastronomía tradicional, así como aos contidos orientados a dar a coñecer a localidade. Aínda así, a filosofía aínda está empezando, como quen di, e aínda non existe unha rede local que faga fincapé, aínda que a propia oferta de turismo rural ten todo o que un viaxeiro slow busca: oferta gastronómica local, contorna natural e, sobre todo, o Camiño de Santiago, a actividade slow por excelencia.

Iso si, algo da filosofía slow travel vai prendendo na restauración. Cada vez atopamos máis restaurantes que abandeirar a cociña autóctona e sen adulterar como a súa ben máis prezado. E non é para menos.

O turismo slow gana o seu terreo ao seu ritmo, está claro. Quizais as vacacións do século XXI teñen máis que ver con reencontrarse un pouco a un mesmo e reservar un tempo de calidade para descansar que a acumular fotos de lugares masificados.

Como o ven?